"When a man really tells the truth,
the first truth he tells is that he himself is a liar."
- G.K. Chesterton
Na het publiceren van mijn getuigenis kreeg ik een berichtje van een vriendin. Ze had een paar vragen. Over één zinnetje. Snel zocht ik mijn verhaal weer op en las voor de zoveelste keer de reis die ik in de afgelopen jaren had gemaakt. Hoe ik stap voor stap weerbaarder was geworden. Hoe ik van de burn-out klachten herstelde. Hoe ik van een hoofd vol leugens naar een leven in vrijheid ging door Bijbelteksten met Gods beloftes hardop voor te lezen, mijn eigen naam erin geplaatst.
Het volgende schreef ik daarover: “Je verandert dan niet in een vingerknip, maar als je vol blijft houden, zul je zien dat je steeds meer gaat geloven wat je uitspreekt.”
"Hoeioei."
Bij nadere inspectie van deze zin hield ik mijn ademhaling met een lichte teug in. Ik begreep precies waarover die vriendin haar vragen wilde stellen. Iets klopte er niet helemaal aan de uitspraak. Of op zijn minst, het ontbrak ergens aan: een duidelijke uitleg van wat ik er precies mee bedoel. Om heel eerlijk te zijn, toen ik het zelf opnieuw las vond ik het interessant klinkende vaagdoenerij. Iets waar ik zelf eigenlijk helemaal niet van hou.
“Is dat hardop voorlezen niet iets waardoor je je automatisch beter gaat voelen? Zijn het niet gewoon je eigen positieve gedachtes die 'iets' met je doen? Stel dat God helemaal niet zou bestaan, wat is het dan dat je verandert?" zette die vriendin uiteen, verwijzend naar mensen die óók loskomen van verkeerde gedachtepatronen door positieve affirmaties toe te passen, en God daar verder helemaal niet bij nodig willen hebben.
Wat is het dat een mens verandert? Is het mijn eigen wil? Is het God? Door jezelf rooskleurige fantasieën voor te houden of alleen maar keiharde feiten te accepteren? Om deze vragen te beantwoorden, hebben we meer vragen nodig.
Wat is positief denken?
Recent luisterde ik een interessante podcast van Tessa van Olst over de Law of Attraction (luister hier). Deze zogenaamde wet van aantrekkingskracht komt voort uit de New Thought filosofie. Dat is simpel gezegd één grote stamppot van wijsheden en filosofieën onttrokken uit onder andere oud-Griekse, Egyptische, hindoeïstische en boeddhistische culturen. Ook christelijk gedachtegoed zit erin verwerkt.
Één van hun kerngeloofspunten luidt als volgt: "juist denken heeft een genezende uitwerking" (1).
Dit gebruiken zij als basis om te constateren dat positieve ofwel negatieve gedachtes op hun beurt positieve of negatieve ervaringen in je leven oproepen. Zodra jij negatief denkt, met een donkere bril alles bekijkt, geef je negativiteit ook vrij spel om je leven binnen te komen. Door juist te denken, zeggen ze, hebben wij het vermogen of de kracht om het goede aan te trekken als we onze aandacht erop richten. Niet alleen zo dat je mindset compleet verandert, maar je ook welzijn of rijkdom kunt manifesteren in het dagelijks leven. Met andere woorden: jouw gedachten creëren jouw werkelijkheid (2).
Hoewel we snel geneigd zijn het kind met het badwater weg te gooien, wil ik niet voorbij gaan aan het wetenschappelijk onderzoek wat is gedaan over positieve gedachtes. Het is door vele onderzoeken bewezen dat er duidelijke gezondheidsvoordelen zijn verbonden aan een optimistische houding. Het reduceert stresslevels, de kans op depressie verlaagt en het zorgt ervoor dat je meer ontspannen in het leven staat (3a).
Het Penn Resilience Programm is zo'n praktisch voorbeeld van hoe een positieve houding iemand juist weerbaar kan maken. Dit programma is een Amerikaanse training die, op basis van tientallen jaren onderzoek, schoolkinderen, studenten en soldaten helpt om veerkrachtiger te worden tegen stress en angst. Door middel van hun mentale fitheid te vergroten en specifieke copings-technieken te leren, kunnen ze beter - positiever - reageren op tegenslagen en versterkt dat het emotionele, sociale, geestelijke en relationele welzijn. In het leger is dit programma een succesvolle preventieve maatregel tegen PTSD (3b).
Uit eigen ervaring kan ik mij hier bij aansluiten. Negatieve gedachtes zuigen je een put in, maken je leeg en donker. Het maakt de wereld anders, ziet dingen zwaarder in en geeft een onwerkelijk beeld van de sociale omgang met mensen. Nu ik na zoveel jaren mijn brein de kans geef optimistisch naar zaken te kijken, voel ik mij veel zelfverzekerder in het manoeuvreren over obstakels, zonder gelijk als een kip zonder kop in het rond te stressen.
Is het positieve denken dan wel of niet verkeerd?
Een optimistische houding hebben is een duidelijk bewezen onderdeel van het gezond functioneren als mens in deze maatschappij. Er is niets verkeerds aan positieve doelen stellen om jezelf uit te dagen en mentaal sterker te maken. Als je merkt dat je altijd vanuit het slechtste scenario uitgaat, mag je jezelf gerust een halt toeroepen en nuchter toetsen of het terecht is.
Tijd om het badwater weg te gooien.
De New Thought filosofie, de Law of Attraction, is een gedachtegoed wat niet strookt met hoe God zichzelf openbaart in de Bijbel. 'God' zien zij als een hogere intelligentie, het universum, of datgene wat jij al bent of in jou is. Jezus Christus wordt niet erkend als Zoon van God, vleesgeworden Mens, als Redder die de mensheid nodig heeft om weer in het reine te komen met God de Vader. Ze erkennen Hem niet als de enige Weg, de Waarheid en het Leven.
Manifesteren, in christelijke kringen ook wel binnen de Word of Faith beweging gebruikt, is een principe wat voortkomt uit de New Thought. Het is een principe wat niet thuishoort in het klassieke christelijke geloof. Indien je hier meer over wilt lezen of onderzoeken, raad ik je deze bron aan.
Positieve gedachtes uitspreken met als doel een andere realiteit te creëren, louter positieve dingen aan te trekken, een verlichte "ik" of welzijn en rijkdom te manifesteren is niet wat ik bedoel met het statement wat ik maak in mijn getuigenis. Mijn eigen gedachtes, positief of negatief, zal ik nooit beschouwen als leidraad voor mijn werkelijkheid. "De werkelijkheid" is niet ik, of datgene wat er uit mij voortkomt, maar de Schepper van hemel en aarde, de Enige ware God.
Ook geloof ik niet dat al het negatieve wat op mij afkomt, door mijzelf opgeroepen wordt. Of komt door een gebrek aan geloof. Mocht je dat denken, dan zou ik je willen vragen deze gedachte los te laten of in gebed te brengen bij God. Het rooft namelijk de vreugde uit je leven en zorgt voor een hoop onterechte krampachtigheid. In deze wereld ontkomen we niet aan de gebrokenheid van de zondeval. Ziektes hebben geen voorkeuren, ze zullen zonder enige vorm van genade toeslaan, rijk of arm, goed of slecht.
Vergeet niet dat er daarnaast altijd een geestelijke strijd gaande is. Een vijand die kwade dingen op je pad gooit om je ten val te brengen. Dat roep je niet op mysterieuze wijze af hoor. Zodra iemand een kind van God geworden is, ben je automatisch een vijand van het rijk der duisternis. De duivel gaat rond als een briesende leeuw. "Biedt weerstand aan hem, vast in het geloof, in de wetenschap dat hetzelfde lijden ook aan al uw broeders in de wereld opgelegd wordt", schrijft Petrus. Door het kwaad aangevallen worden is iets wat iedere christen ter wereld zal ondervinden.
Sterk en vast in je geloof. Geloof in wat? Geloof in positieve gedachten of in geloof in God? Kies jij maar. Ik denk niet dat de duivel erg onder de indruk is van een hoop positiviteit die je als een roze wolk om je heen manifesteert, maar wel van de krachtige hand van God waar hij voor siddert en beeft en wegvlucht.
Maar juist denken, spreek de Bijbel daar ook niet van?
"Juist denken heeft een genezende uitwerking."
Los van het hele New Thought gedachtegoed, schuilt er wel degelijk een kern van waarheid in deze uitspraak. Op meerdere plekken in het Nieuwe Testament worden wij namelijk als christenen duidelijk aangesproken op onze gedachtewereld. In Romeinen 12:2 zegt Paulus: "En word niet aan deze wereld gelijkvormig, maar word veranderd door de vernieuwing van uw gezindheid om te kunnen onderscheiden wat de goede, welbehaaglijke en volmaakte wil van God is."
Daarnaast leggen we ook Filippenzen 4:6-7, een ons zeer bekend tekstgedeelte: "Wees in geen ding bezorgd, maar laat uw verlangens in alles, door bidden en smeken, met dankzegging bekend worden bij God; en de vrede van God, die alle begrip te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaken in Christus Jezus."
De Engelse vertaalsite Biblehub gebruik ik vaak om de betekenis van Hebreeuwse en Griekse woorden op te zoeken. Het Griekse woord voor gezindheid en begrip (onderstreept) is nous (5) en wordt vertaald met 'de geest, de rede, het redeneervermogen, het intellect'. De website legt het prachtig uit als volgt: 'Het door God gegeven vermogen van elke persoon om te denken (te redeneren); het is de mentale capaciteit om reflectief denken toe te passen; voor de gelovige is nous het middel om Gods gedachten, door geloof te ontvangen' (5).
Voor 'gedachten' wordt niet alleen gebruik gemaakt van een woord dat het intellect aanduidt, maar ook de ziel, het hart en de gevoelens erbij pakt (6).
Ja. Juist denken, daar spreekt de Bijbel heel duidelijk over, zelfs zo dat het altijd in de vorm van een opdracht wordt genoemd. Sinds de zondeval zijn we niet meer in staat om zuiver te denken. G.K. Chesterton slaat de spijker op de kop: de eerste waarheid die een mens aan zichzelf verteld als hij écht eerlijk is, is dat hij durft toe te geven een leugenaar te zijn. We liegen tegen onszelf, doen ons beter voor, om niet te hoeven zien wie we écht van binnen zijn. Hoe bevrijdend is het om dat wel toe te geven.
Wat is juist denken volgens de Bijbel?
Wij hebben een continue aansporing nodig om onze gedachten en gezindheid te toetsen aan wat de Heilige Geest wil. We hoeven het niet alleen te doen, we hebben Hem als Helper gekregen. Het denken van de Geest leidt tot leven en vrede in plaats van zonde en onrust (7). In Filippenzen 4 vers 8 vervolgt Paulus: "Verder, broeders [en zusters], al wat waar is, al wat eerbaar is, al wat rechtvaardig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat welluidend is, als er enige deugd is en als er iets prijzenswaardig is, bedenk dat."
Bedenk is vertaald als logízomai. Ons woord logisch komt daar vandaan. Biblehub legt het uit als 'berekenen, redeneren, tot een logische conclusie ofwel beslissing brengen' (8). Ten slotte, al wat waar is betekent: 'waarheidsgetrouw; zoals in overeenstemming is met de feiten (realiteit), bewezen omdat getest; letterlijk: "wat niet verborgen kan worden", dat wil zeggen dat uiteindelijk zal worden aangetoond dat het een feit is' (9).
Alleen al deze bovengenoemde teksten geven een spectaculair veelzijdig antwoord op wat juist denken is als je wat dieper op de betekenis van de woorden ingaat. De Bijbel is er duidelijk over: gedachtes hebben effect op jouw hele wezen. Vanuit het Grieks kun je gedachtes niet beschouwen als dwarrelende veertjes waarvan je het ene wel en het andere niet uit de lucht kan plukken. Nee, er lopen als het ware telefoonlijnen door je hele lijf die een boodschap communiceren. Van je intellect naar je hart naar je emoties naar je ziel, terug naar het licht in je ogen.
Welke boodschap ontvang jij?
"Voor de gelovige is nous het middel om Gods gedachten, door geloof te ontvangen."
Je intellect, je geest, jouw redeneervermogen zoals God dat aan jou geschonken heeft, moet je actief inzetten om tot de juiste boodschap te komen die je door wilt zenden naar de rest van je wezen. Dat is, de manier waarop jij door binnenkomende gedachtes en ideeën heen redeneert, eerst laten stroken met Gods gedachtes, in plaats van die met jezelf. Reflecteer, redeneer door aannames heen. Hierdoor leer je leugens van waarheid te onderscheiden en kun je tot de juiste conclusies komen, die in overeenstemming zijn met feiten, met de realiteit.
Dit doen we door het te toetsen aan Gods gedachtes. Die vind je door de hele Bijbel heen. Er staan tientallen beloftes opgetekend in het Oude Testament aan het volk Israël, als ook in het Nieuwe Testament waar we de woorden van Jezus kunnen lezen. Hoe leer ik anders redeneren? Bouwt een gedachte op, of breekt het af? Voel ik mijzelf sterker als ik dit zeg, of voel ik mij inwendig ineenschrompelen? Is het eerlijk en integer voor mijn naaste, of is het een halve waarheid?
Dit is wat testen is. Datgene wat jouw stevigheid ondermijnt, ga je vervangen voor waarheid die staat als een rots. Gods beloften zijn feiten, ze zijn 100% waarheidsgetrouw, die zullen nooit wankelen. Vul daarom je eigen naam in in Bijbelteksten en lees ze hardop aan jezelf voor. Dag aan dag. Durf maar is te testen wat de waarheid met je redenatievermogen doet op lange termijn. Gods waarheid overwint de donkerste leugens. Echt waar.
Denken in de Geest is leven en vrede. Dat is een belofte. Maar daar hoort nog één onderdeel bij: het in geloof ontvangen.
Wat is geloven?
Misschien denk jij bij jezelf: ik wil dit allemaal wel, en ik zou wel willen geloven dat het ook allemaal voor mij is, maar het lukt mij niet door alles wat er is gebeurd in mijn leven. Waar haal ik dat geloof vandaan?
Vanuit de Van Dale citeren we de volgende definitie van geloof: het vertrouwen in de waarheid van iets (10). Encyclo vertelt ons: de overtuiging hebben dat iets waar is, op gezag aannemen, als juist beschouwen (11). Ik geloof dat zand bloedje heet kan zijn. De overtuiging dat het waar is heb ik ontwikkeld omdat ik regelmatig mijn tere voetjes verbrandde op het strand tijdens een hittegolf.
Ik kan echter aan het zand zelf niet zien of het wel of niet heet is. Ik heb vertrouwen in de waarheid ervan dat het heet kan zijn door de opgedane ervaringen. De Bijbel heeft het ook over iets niet zien in relatie tot geloven. “Het geloof nu is een vaste grond van de dingen die men hoopt, en een bewijs van de zaken die men niet ziet" (Hebreeën 11:1, HSV). Vanuit de NBV klinkt het zo: “Het geloof legt de grondslag voor alles waarop wij hopen. Het overtuigt ons van de waarheid van wat we niet zien.”
De Bijbel koppelt geloven aan de woorden ‘niet zien’. De overtuiging hebben dat iets waar is, alleen datgene is niet zichtbaar. De stelling van mijn vriendin dat als God niet bestaat is terecht, want het is een legitieme vraag waar heel veel mensen mee rondlopen. Of sterker nog, het is een overtuiging waar veel mensen in geloven. Heel begrijpelijk, want heb ik God ooit gezien? Nee. Heb ik letterlijk een stem uit de hemel gehoord? Nee. Is het niet een hele gewaagde claim om te zeggen dat Je de Weg, de Waarheid en het Leven bent? Ja.
“Zonder geloof is het echter onmogelijk God te behagen. Want wie tot God komt, moet geloven dat Hij is, en dat Hij beloont wie Hem zoeken.” (Hebreeën 11:6).
In mijn getuigenis schreef ik dit: “Je verandert dan niet in een vingerknip, maar als je vol blijft houden, zul je zien dat je steeds meer gaat geloven wat je uitspreekt.” Het gaat mij niet in de eerste plaats om geloven in datgene wat ik dan hardop uitspreek. Het uitgangspunt is geloven in Degene van wie die woorden komen. Op Zijn gezag vertrouw ik. God alleen beschouw ik als juist. Ook al zie ik dan niets tastbaars, ik vertrouw erop dat Zijn woorden volledig waarheid zijn. Die overtuiging voed ik, meet ik mijzelf aan, ook al voel ik het niet. Het heet niet voor niks geloven, niet gevoelen.
Positief denken, verandert dat mij?
Positief denken kan mijn houding ten opzichte van de buitenwereld veranderen en mij helpen in een meer ontspannen, weerbaar leven te leiden. Ja, mensen die niet in God geloven kunnen ook op een hele bijzondere manier een depressief, lui leven omzetten naar een sportief, krachtig, betekenisvol bestaan op aarde.
Maar positief denken verandert niet ten diepste mijn karakter, mijn gezindheid of mijn werkelijkheid, omdat het dan vanuit mijzelf moet komen. Ik ben feilbaar en onbetrouwbaar als zondig mens, ik misleid mijzelf door mij beter voor te doen dan ik in werkelijkheid ben. Daarom moet ik alle slechte, verkeerde, leugenachtige gedachtes belijden tegenover een heilig God.
Is het mijn eigen wil die mij dan verandert, of is het God? Je kunt heel veel willen geloven, maar je moet ook daadwerkelijk gaan geloven. Niet jouw wil verandert jou, ten diepste verandert ook niet je geloof jou, maar is het God die het uitgangspunt is van een vernieuwde gezindheid. Het is jouw Maker van wie je alles mag verwachten. Niet jezelf. Het is de kracht van de Heilige Geest, die in je woont, je leidt en je bij alles helpt. Je hoeft het nooit meer alleen te doen, alle strijd tegen de leugens doe je met Hem samen.
Verander ik door mezelf rooskleurige fantasieën voor te houden of alleen maar de keiharde feiten te accepteren? Gods gedachtes staan boven alles. Ja, dat zijn keiharde feiten. Meer werkelijkheid, meer realiteit dan God kun je niet krijgen, ook al zie je Hem niet. Als laatste resteert er nog wat binnen onze verantwoordelijkheid als christen valt Dat is: geloven en vertrouwen in God, accepteren dat Zijn woord waarheid is, dat leren bedenken en mijn gezindheid laten vernieuwen. En de vrede van God, die alle begrip te boven gaat, zal uw harten en uw gedachten bewaken in Jezus Christus.
God zij dank voor vrienden die je helpen door te denken.
"En dit is de boodschap die wij van Hem gehoord hebben en aan u verkondigen,
dat God licht is en dat in Hem in het geheel geen duisternis is.
Als wij zeggen dat wij gemeenschap met Hem hebben en wij toch in de duisternis wandelen, liegen wij en doen de waarheid niet. Maar als wij in het licht wandelen, zoals Hij in het licht is, hebben wij gemeenschap met elkaar, en het bloed van Jezus Christus, Zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde.
Als wij zeggen dat wij geen zonde hebben, misleiden wij onszelf en is de waarheid niet in ons. Als wij onze zonden belijden: Hij is getrouw en rechtvaardig om ons de zonden te vergeven en ons te reinigen van alle ongerechtigheid."
- 1 Johannes 1:5-9
.jpg)
